Cơ chế tác động của nhiễm toan (acidosis) với hệ tim mạch như thế nào? vì sao nhiễm toan có thể dẫn đến tụt huyết áp không đáp ứng với thuốc vận mạch và tử vong? Qua các mô hình thực nghiệm, cá nhà nghiên cứu đã phát hiện các tác động tiêu cực của nhiễm toan lên hệ tim mạch.
Đầu tiên, nhiễm toan tác động trực tiếp lên tim ở cấp độ tế bào. Sự giảm pH nội bào và ngoại bào gây ra các hậu quả :
- Tăng biên độ Calci nội bào thoáng qua nhờ đẩy H+ ra ngoài thông qua bơm Na+/H+, làm tăng nồng độ Na+ nội bào, kích thích bơm Na+/Ca2+ , làm tăng Ca2+ nội bào.
-> Góp phần gây rối loạn nhịp tim, kích hoạt apoptosis (tự phá hủy tế bào).
- Tăng ưu phân cực màng tế bào do mở các kênh Kali.
-> làm tế bào khó bị kích thích hơn.
- Rối loạn sự liên kết của Calci và troponin C, làm giảm độ nhạy cảm của sợi cơ tim với calci
-> làm giảm sức co bóp cơ tim
- Làm giảm số lượng thụ thể adrenoreceptor
-> dẫn đến tình trạng kém đáp ứng với catecholamin.
- Làm tăng quá trình Apoptosis do hoạt hóa BNIP3
-> kích hoạt ti thể giải phòng các chất thúc đẩy quá trình apoptosis.
Tiếp theo, nhiễm toan tác động trực tiếp lên tế bào cơ trơn mạch máu:
- Gây giãn mạch do mở các kênh Kali – ATP
- Sản xuất quá mức Nitric oixit (NO), dẫn đến giãn mạch trực tiếp
- Giảm sản xuất Adenoreceptor
-> Làm dãn mạch, kém đáp ứng với catecholamin
Từ những điều trên, ta thấy được nhiễm toan sẽ trực tiếp dẫn đến giảm sức co bóp cơ tim + giãn mạch mà không đáp ứng với vận mạch và tổn thương trực tiếp tế bào cơ tim không hồi phục , dẫn đến tử vong. Do đó, trước 1 bệnh nhân tụt huyết áp không đáp ứng với vận mạch, 1 trong các nguyên nhân cần kiểm tra hàng đầu đó là tình trạng nhiễm toan chuyển hóa (và các nguyên nhân khác như: nội tiết (suy giáp, suy thượng thận), hạ Calci máu, giảm thể tích, ngộ độc, sốc khác kèm theo (phản vệ,..))
Hy vọng bài tổng hợp này sẽ giúp mọi người ôn tập lại 1 chút về các kiến thức sinh lý và giúp mọi người thực hành lâm sàng tốt hơn.
Thanks For Reading!
Nguồn bài viết: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4391479/
Hemodynamic consequences of severe lactic acidosis in shock states: from bench to sidebar
https://coreem.net/core/non-response-vasopressors/