.png)
Thời gian prothrombin (PT) và INR – Thời gian prothrombin (PT) đo thời gian huyết tương đông lại khi tiếp xúc với yếu tố mô, đánh giá các con đường đông máu ngoại sinh và con đường chung (hình 1).
Hình 1: Con đường đông máu nội sinh, ngoại sinh và con đường chung
Xét nghiệm PT được thực hiện bằng cách phục hồi lại calci huyết tương bệnh nhân đã được citrate hóa với sự hiện diện của yếu tố mô và phospholipid và xác định thời gian cần thiết để hình thành cục máu đông fibrin. Sự hình thành cục máu đông được phát hiện bằng các phương pháp trực quan, quang học hoặc nguyên lý cơ. Kết quả được đo bằng giây và được báo cáo cùng với giá trị chứng và / hoặc INR.
Phạm vi bình thường cho PT thay đổi tùy theo phòng xét nghiệm và sự kết hợp thuốc thử / dụng cụ, và nên sử dụng khoảng tham chiếu tại địa phương. Trong hầu hết các phòng xét nghiệm, phạm vi bình thường là khoảng 11 đến 13 giây.
INR được tính bằng tỷ lệ giữa PT của bệnh nhân với PT chứng và chỉ số nhạy cảm quốc tế thu được bằng cách sử dụng thromboplastin tham chiếu quốc tế do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phát triển, theo công thức sau:
Control PT là PT bình thường trung bình do phòng xét nghiệm xác định từ ≥ 30 mẫu plasma tươi, bình thường được xử lý giống hệt như mẫu bệnh nhân. ISI (chỉ số nhạy cảm quốc tế) dựa trên thuốc thử thromboplastin tham chiếu quốc tế; tuy nhiên, sẽ rất hữu ích nếu giá trị ISI được xác nhận trong mỗi phòng xét nghiệm đối với từng thuốc thử và thiết bị sử dụng.
Không giống như PT, kết quả của INR sẽ tương tự dù mẫu máu được thực hiện trong bất kỳ phòng xét nghiệm nào, sử dụng bất kỳ hệ thống thiết bị / thuốc thử thromboplastin nào miễn là được hiệu chuẩn chính xác. Điều này cho phép so sánh kết quả của bệnh nhân được thực hiện tại các thời điểm và / hoặc địa điểm khác nhau, điều này rất có lợi cho việc theo dõi warfarin. Việc sử dụng INR cũng rất có giá trị đối với các nghiên cứu vì nó cho phép các nhà khoa học so sánh liều chống đông của bệnh nhân từ các cơ sở khác nhau.
Giá trị của PT / INR – Việc sử dụng PT / INR trên lâm sàng bao gồm:
- Đánh giá chảy máu không rõ nguyên nhân
- Chẩn đoán đông máu nội mạch lan tỏa
- Xác định giá trị nền trước khi bắt đầu liệu pháp chống đông
- Theo dõi liệu pháp warfarin
- Đánh giá chức năng tổng hợp của gan.
Như đã nói ở trên, INR được phát triển để cho phép bệnh nhân dùng warfarin có thể dễ dàng so sánh các kết quả xét nghiệm tại các thời điểm khác nhau và từ các phòng thí nghiệm khác nhau. INR cũng thường được sử dụng như một đại diện cho PT trong việc đánh giá tính toàn vẹn của các con đường đông máu ngoại sinh và con đường chung ở bệnh nhân chảy máu (hình 1) và để đánh giá bệnh gan giai đoạn cuối.
Nguyên nhân của PT kéo dài
- Thuốc đối kháng vitamin K – Thuốc đối kháng vitamin K như warfarin can thiệp vào giai đoạn sau chuyển đổi của các yếu tố đông máu II, VII, IX và X, dẫn đến PT kéo dài.
- Các thuốc chống đông máu khác – Heparin (không phân đoạn hoặc trọng lượng phân tử thấp) và fondaparinux về lý thuyết sẽ kéo dài thời gian PT vì chúng ức chế thrombin và / hoặc yếu tố Xa. Tuy nhiên, hầu hết các thuốc thử PT chứa các hóa chất trung hòa heparin (ví dụ, heparinase, polybrene) ngăn chặn tác dụng này. Tuy nhiên, PT có thể kéo dài ở nồng độ heparin trên 1 unit / mL, chẳng hạn như sau khi bolus một liều heparin, do sự bão hòa của chất trung hòa heparin. Sự kéo dài PT trong trường hợp này không nên được sử dụng để hướng dẫn điều trị; việc theo dõi heparin được thảo luận riêng.
Tất cả các thuốc chống đông máu tác dụng trực tiếp hiện có đều kéo dài thời gian PT, bao gồm thuốc ức chế thrombin trực tiếp qua đường tiêm và thuốc chống đông máu trực tiếp đường uống (DOAC) dabigatran, rivaroxaban, apixaban và edoxaban. Tuy nhiên, mức độ kéo dài khác nhau tùy theo loại thuốc cụ thể và thuốc thử PT được sử dụng, và do đó PT không đáng tin cậy để theo dõi tác dụng của thuốc. Tất cả các DOAC đều được chấp thuận sử dụng mà không cần giám sát. Chúng tôi không kiểm tra PT ở bệnh nhân dùng DOAC và chúng tôi không thực hiện thay đổi về liều lượng hoặc theo dõi dựa trên kết quả của PT, ngoại trừ một số bệnh nhân bị chảy máu nghiêm trọng mà thời gian kéo dài PT có thể được coi là bằng chứng về tác dụng dai dẳng của thuốc.
- Thiếu vitamin K – Các nguyên nhân tiềm ẩn bao gồm suy dinh dưỡng, sử dụng thuốc kháng sinh phổ rộng kéo dài hoặc hội chứng kém hấp thu chất béo. Khi thiếu vitamin K nhẹ, chỉ có thể kéo dài PT do ảnh hưởng chủ yếu đến yếu tố VII. Tuy nhiên, trong trường hợp thiếu vitamin K nghiêm trọng, cả PT và aPTT đều có thể kéo dài.
- Bệnh gan – Bệnh gan có thể liên quan đến việc giảm sản xuất cả các yếu tố đông máu phụ thuộc vitamin K và không phụ thuộc vào vitamin K. Khi bệnh gan nhẹ chỉ PT có thể kéo dài do ảnh hưởng chủ yếu đến yếu tố VII. Tuy nhiên, trong bệnh gan nặng và / hoặc mãn tính, cả PT và aPTT đều có thể kéo dài. Điều quan trọng, bệnh gan cũng liên quan đến việc giảm sản xuất các yếu tố chống đông máu. Do đó, một PT kéo dài không phản ánh bức tranh cầm máu tổng thể.
- DIC – Trong đông máu nội mạch lan tỏa (DIC), các yếu tố đông máu bị tiêu hao và cạn kiệt. Điều này có thể dẫn đến PT và aPTT kéo dài. Điều quan trọng là, các yếu tố chống đông máu cũng có thể bị cạn kiệt và PT không phản ánh bức tranh cầm máu tổng thể.
- Thiếu hụt yếu tố – Thiếu hoạt động của các yếu tố đông máu trong con đường ngoại sinh có thể do rối loạn di truyền hoặc do chất ức chế mắc phải (ví dụ, tự kháng thể). Điều này bao gồm sự thiếu hụt fibrinogen và các yếu tố II, V, VII, hoặc X, hoặc sự thiếu hụt kết hợp liên quan đến một trong những yếu tố này.
- Kháng thể kháng phospholipid – Kháng đông lupus hoặc kháng thể kháng phospholipid đặc hiệu cho prothrombin (yếu tố II) có thể gây giảm prothrombin máu và kéo dài thời gian PT; đôi khi những bệnh nhân có kháng thể như vậy và hiệu giá kháng thể cao có biểu hiện giảm prothrombin máu và chảy máu. Sự kết hợp giữa hiệu giá kháng thể kháng prothrombin cao và nồng độ prothrombin thấp có thể dẫn đến kết quả xét nghiệm kháng đông lupus âm tính giả vì hiệu ứng prozone. Tuy nhiên, sự kéo dài riêng lẻ của aPTT là phổ biến hơn.
- Chú ý: bệnh đa hồng cầu (hematocrit> 55%) có thể kéo dài PT giả tạo nếu lượng dung dịch chống đông citrate trong ống thu thập không được giảm một cách thích hợp.
Cuộc đời thì ngắn, mà nghề thì miên man; cơn bệnh phập phù; kinh nghiệm hiểm nguy, còn quyết định thì thật khó. Người thầy thuốc không phải chỉ chuẩn bị để tự mình làm đúng, mà còn khiến cho bệnh nhân, người đi theo và các yếu tố xung quanh hợp tác hài hòa.
Tham gia Group Telegram và Zalo cùng chúng tôi để nhận thông báo mới nhất cũng như giao lưu - chia sẻ nhé
